Beste Alexander,
Als voorzitter van de Vereniging
Basisinkomen is het jouw taak om te pleiten voor invoering van een
basisinkomen, dat begrijp ik. Dat je in je pleidooien de zaken vaak
wat simpeler en rooskleuriger voorstelt dan ze zijn, dat begrijp ik
daarom ook wel. En dat je het momentum van de Coronacrisis aangrijpt om je pleidooi kracht bij te zetten, zelfs daar heb ik begrip voor.
Maar dan houdt het zo ongeveer op.
Ten eerste begrijp ik niet waarom jij
je met ziel en zaligheid verbonden hebt aan het idee voor een
gezinsbasisinkomen, door jou "Basisinkomen 2,0" genoemd.
Alsof er geen andere en betere voorstellen zijn, die wél voldoen aan
jullie eigen definitie van een basisinkomen.
Zelfs als die er niet zouden zijn, dan
nog zou je niet moeten pleiten voor een basisinkomen dat de
welvaartsongelijkheid doet toenemen en dat de uitvoering
fraudegevoelig en bewerkelijk maakt.
Voordat het "Basisinkomen 2.0"
door D66 werd aangeboden aan het CPB, heb je het laten bekijken door
het Nibud. Dat was een prima idee. Maar het resultaat was een
rammelend rapport, dat werd gepresenteerd als teken dat het voorstel
financieel haalbaar was en dat de inkomenseffecten acceptabel zouden
zijn. Ik heb het niet over de rekenfout van drie miljard in het
financieringsoverzicht vanwege het ten onrechte als inverdieneffect
meetellen van de afschaffing van het eigenwoningforfait. Ik heb het
met name over het effect op de inkomens. Juist op dat punt, toch de
expertise van het Nibud, is het rapport zeer onvolledig. Het kijkt
alleen naar de situatie van mensen beneden de pensioenleeftijd, niet
naar die van de gepensioneerden.
Maar goed, de effecten voor de
beroepsbevolking staan er wel in. Die laten zien dat de huidige
bijstandsgerechtigden, de groep waar zich een groot deel van de
armoede in Nederland bevindt, er per maand een paar tientjes bij
zouden krijgen. Volgens het SCP komen arme gezinnen gemiddeld 200
euro per maand tekort, dus dat schiet niet echt op.
De hogere inkomens gaan er veel meer op
vooruit dan een paar tientjes. Vooral de gezinnen met één
verdienende partner; die gaan er meer dan duizend euro per maand
netto op vooruit. Zelfs een alleenstaande die een ton per jaar
verdient gaat er nog steeds (in euro's) meer dan het dubbele op
vooruit ten opzichte van een alleenstaande in de bijstand, ondanks
dat zogenaamde 'toptarief', dat zich pas laat voelen boven de 80.000 bruto per jaar.
Je pleit dus voor denivellering. Niet
minder, maar juist méér inkomensongelijkheid. Waarom is dat nodig?
En waarom zeggen voorstanders bij voortduring dat een basisinkomen
helpt bij het streven naar een eerlijker welvaartsverdeling? Met jouw
plan komt daar in elk geval niets van terecht.
En dan de gepensioneerden. Ik begrijp
om te beginnen al niet waarom het bestaande gezinsbasisinkomen dat
we kennen onder de naam AOW zonodig vervangen moet worden door jouw
gezinsbasisinkomen 2.0 Zoals de Angelsaksen zeggen: 'If it ain't
broke, don't fix it. Mede daarom heb ik eens preciezer gekeken naar
de gevolgen van dat Basisinkomen 2.0 voor de gepensioneerden.
Nou, die gaan er bijna allemaal op
achteruit in jouw plan. De mensen zonder enig aanvullend pensioen het
meest. Een alleenstaande met een 'kale' AOW levert 161 euro per maand
in ten opzichte van de huidige norm en een samenwonend stel
66-plussers gaat er 118 euro per maand op achteruit. De zorgtoeslag
meegeteld. De huurtoeslag uiteraard niet, want die blijft in jouw
plan bestaan. Het wordt de nieuwe bijstandsregeling; afhankelijk niet
alleen van de hoogte van de huur, maar ook van de hoogte van het inkomen
en het vermogen en van de gezinssamenstelling. Eigenlijk ontbreekt
alleen de sollicitatieplicht.
De ouderen die tijdens hun werkzame
leven tot het modale segment behoorden en die bij maximale opbouw een
inkomen (AOW plus aanvullend pensioen) hebben van rond 36000 euro
bruto per jaar, blijven ongeveer gelijk in netto inkomen. Daaronder
gaan alle gepensioneerden er bij jou op achteruit en dat is verreweg
de grootste groep. Voor de veel kleinere groep met een pensioen boven
de 36000 euro per jaar is er wel vooruitgang. Wie een bruto (AOW plus
aanvullend pensioen) heeft van 72000 euro per jaar (zo'n hoog
pensioen is tamelijk uitzonderlijk) gaat er wél op vooruit, met 4 à
5 procent. Ook hier dus een forse denivellering, maar wat veel
ernstiger is, een forse achteruitgang voor de allerarmsten!
Beweren de voorstanders niet altijd dat
met een basisinkomen de armoede kan worden bestreden? Met dit plan
lukt dat in elk geval niet.
Over de financiering kunnen we nog geen
conclusies trekken, daarvoor zullen we moeten wachten op het
CPB-rapport. Misschien dat de korting op de pensioenen kan bijdragen
aan het beperken van de kosten van de inkomensvermeerdering bij de
werkenden. Dat kan politiek nog een leuk debat opleveren tussen D66
en 50PLUS. Op de GroenLinkse tribune zal dat met belangstelling
worden gevolgd neem ik aan.
Overigens ben ik ervan overtuigd dat
vergroting van de armoede en toename van de welvaartsongelijkheid
door jou niet wordt beoogd, maar is er binnen jullie vereniging nou
werkelijk niemand die een spreadsheet kan inrichten?
Of is het zoeken naar de heilige graal
van het basisinkomen zo allesoverheersend dat er blindheid ontstaat
voor de nadelige invloed op de hoogte en de verdeling van de
inkomens?
Dit hebben onze meest behoeftige
medeburgers niet verdiend.
Met vriendelijke groet,
Bert Voorneveld
Geen opmerkingen:
Een reactie posten