Opgepast: het basisinkomen gaat viraal!

Bijna de hele wereld worstelt met het Coronavirus en de draconische maatregelen die in dat kader genomen moeten worden hebben grote gevolgen op allerlei gebied. Daarom worden in tal van landen niet alleen actieplannen gemaakt ter bestrijding van de pandemie, maar ook ter ondersteuning van de economie, meer speciaal ter ondersteuning van de burgers en de bedrijven.

In verschillende landen is aangekondigd dat de ondersteuning van de burgers mede plaats zal vinden in de vorm van een uitkering in geld, rechtstreeks van de overheid naar de burger. Berichten in de reguliere media en ook veel berichten in de sociale media maken daarom in dat kader regelmatig de vergelijking met het basisinkomen. Ondanks het feit dat in geen enkel land een maatregel wordt genomen die neerkomt op invoering van een -werkelijk- basisinkomen.

Maar de voorstanders van een basisinkomen, die jarenlang gewend waren om hun pleidooi aan dovemansoren te richten, zijn laaiend enthousiast.
Ze zien ineens overal een 'basisinkomen' opduiken, terwijl geen van de aangekondigde maatregelen ook maar in de buurt komt van de definitie van een basisinkomen. Ook wordt hier en daar op zo'n maatregel het label 'helikoptergeld' geplakt (Milton Friedman lééft!). Die term is evenmin van toepassing, want het geld dat in het vooruitzicht wordt gesteld zal niet door de centrale bank worden geleverd (monetair gefinancierd), maar door de overheid geleend op de kapitaalmarkt. Ten koste van een hoger begrotingstekort en dus een hogere staatsschuld. De aangekondigde maatregelen zijn ook overal incidenteel, of minstens tijdelijk, voor de duur van de coronacrisis.

Al het enthousiasme van de voorstanders van een basisinkomen is dus eigenlijk onterecht. Het kan zelfs schadelijk zijn voor hun streven, omdat bij de massa een verkeerd beeld ontstaat van het basisinkomen en van het doel dat ermee wordt beoogd. Dat gevaar is des te groter omdat er onder de voorstanders vele varianten van het basisinkomen circuleren waar geen schijn van overeenstemming over bestaat. Het lijkt er niet op dat uit die varianten op enige afzienbare termijn de meest gewenste variant zal worden gekozen. Tot dusver was dit geen enkel probleem, want de geesten waren bepaald nog niet rijp voor het idee. Maar nu dat langzaam begint te veranderen en grotere groepen er in principe voor lijken te voelen, wordt het tijd om een keuze te maken. Als die keuze achterwege blijft is de kans groot dat het momentum straks weer voorbij is of, veel vervelender, dat er een variant wordt ingevoerd waar we heel veel spijt van gaan krijgen.