Finland neemt géén proef met het basisinkomen

Vandaag berichten de landelijke dagbladen over een proef die Finland het komende jaar zal gaan doen met het basisinkomen. Dat is nogal misleidend nieuws, want het gaat helemaal niet over een proef met het basisinkomen, maar over een tijdelijke proef met het systeem van werkloosheidsuitkeringen.

Finland gaat kijken wat er gebeurt als je een werkloze een uitkering geeft die te laag is om zelfstandig van te leven maar die ook niet verrekend zal worden met eventuele nieuw te verwerven inkomen. De proef gaat twee jaar duren. De groep willekeurig aangewezen deelnemers heeft een leeftijd tussen 28 en 58 jaar.

Anders dan de Finse regering en alle media willen doen geloven is dit uiteraard geen proef met het basisinkomen. De definitie van het basisinkomen is nu juist, dat het niet alleen onvoorwaardelijk is, maar ook voor onbepaalde tijd. Het is zoiets als het krijgen van een kind; je kunt er een 'proef' mee doen, maar je zit er wel aan vast. Als je dat niet tevoren accepteert, dan laat je een 'proef' met een zwangerschap wel uit je hoofd.

Volgens het bericht in de Volkskrant is het doel van de proef "uit te vinden of een basisinkomen goed is voor de werkgelegenheid, terwijl tegelijk de rompslomp in de sociale zekerheid wordt verminderd. "

Dat laatste kan ik me nog enigszins voorstellen, hoewel er van alles op af te dingen valt.

Maar het eerste: kijken of een basisinkomen "goed is voor de werkgelegenheid", dat prikkelt toch wel heel erg de nieuwsgierigheid.

Ik begrijp dat de proef op 1 januari aanstaande begint en twee jaar gaat duren. We mogen aannemen dat de Finnen een keurige nulmeting doen en dus vastleggen wat het Finse arbeidsvolume is op 1 januari 2017, evenals het volume aan bijstandsgerechtigden. Beide in relatie tot de bevolkingsomvang uiteraard.

Welke conclusies kunnen we dan verbinden aan de stand van die beide grootheden op 1 januari 2019? Als het arbeidsvolume is toegenomen en het percentage uitkeringsgerechtigden niet, ligt dat dan aan deze proef? En als beide grootheden gelijk zijn gebleven, zijn de verleende bedragen aan 'basisinkomen' dan weggegooid geld geweest?

Het zal zeer interessant zijn om te zien hoe de Finnen hier het verband gaan leggen.

Wat de proef wel zou kunnen opleveren is inzicht in de vraag die de onvolprezen voorzitter van ons werkgeversverbond VNO-NCW, Hans de Boer, al enige tijd bezig houdt, namelijk: als je ze een deel van hun uitkering afpakt, gaan die 'labbekakken' dan aan het werk (zijn woorden, niet de mijne).

Je zou ook kunnen uitrekenen hoe de bespaarde uitvoeringskosten zich straks blijken te verhouden tot de -volgens de bestaande uitkeringsvoorwaarden- teveel betaalde uitkering. Maar dan doe je de aanname dat de deelnemers aan de proef ook met de huidige voorwaarden en ondanks eventuele re-integratieinspanningen twee jaar werkloos zouden zijn gebleven.

In het Volkskrantartikel wordt ook nog even verwezen naar experimenten met een 'basisinkomen' bij twintig Nederlandse gemeenten.
Ook dat zijn uiteraard per definitie geen experimenten met een basisinkomen.

Wat zou toch de oorzaak zijn van deze hardnekkig volgehouden verkeerde voorstelling van zaken? Is dit de manier om überhaupt aan het woord basisinkomen meer bekendheid te geven? Is het modieuze geitewollensokkenpraat? Of is het gewoon een gebrek aan ideeën over de invoeringsmogelijkheden van een écht basisinkomen?