Werk zoeken creëert niet vanzelf banen

Het kabinet heeft geen meerderheid in de Eerste Kamer. Om zijn belastingplannen aangenomen te krijgen is Staatssecretaris Wiebes dus aangewezen op steun van oppositiepartijen die hem in de Senaat aan een meerderheid kunnen helpen. Hij zou die steun bijvoorbeeld kunnen krijgen van SGP, CU en SP, maar die vragen daar een flinke prijs voor. Deze partijen willen namelijk via schuiven met heffingskortingen de gezinnen met één kostwinner een extraatje geven. Ze willen de individualisering in de belastingheffing voor een stuk terugdraaien.

Dat is om allerlei redenen een slecht idee, maar dit ter zijde.

Om zicht te krijgen op de effecten van het SGP-CU-SP aanbod, in termen van werkgelegenheid, heeft Wiebes hun voorstel laten beoordelen door het Centraal Planbureau. En dat oordeel blijkt niet mals. Volgens het CPB kost de verhoging van de 'aanrechtsubsidie' maar liefst 42.000 banen! Dit betekent uiteraard dat de eisen van SGP-CU-SP voor het kabinet onaanvaardbaar zijn.

Maar hoe weet het CPB eigenlijk dat het voorstel van SGP cs zoveel banen kost? Op het eerste gezicht lijkt het nogal onlogisch dat er banen verdwijnen alleen omdat een bepaalde groep mensen een belastingvoordeeltje krijgt. Waarom zouden werkgevers, die immers degenen zijn die de banen scheppen, zich door deze fiscale maatregel geremd moeten voelen?

Welnu, het CPB weet dat ook niet. Het CPB gelooft dat. Het CPB is er heilig van overtuigd dat er banen ontstaan door het enkele feit dat mensen naar werk zoeken. Dat geloof wordt door het CPB niet ontleend aan een heilig boek, maar aan een heilig model, het zogenaamde MicroSimulatie-model ofwel 'MICSIM'. Daarover zegt het CPB in zijn advies aan Wiebes:

“Onderzoek laat zien dat met name de keuze om al dan niet te gaan werken gevoelig is voor financiële prikkels.”

Dit is een weinig opzienbarende conclusie. Als je mensen via fiscale ingrepen een deel van hun besteedbare inkomen afpakt, gaat een aantal van hen op zoek naar compensatie in de vorm van inkomen uit (meer) werk. Dat voelt iedereen op zijn klompen wel aan. Volgens het CPB geldt ook het omgekeerde:

“Dit (SGP voorstel) verkleint het inkomensverschil tussen werken en niet-werken. Dit maakt werken minder aantrekkelijker voor minst verdienende partners.”

Waar het CPB in de fout gaat, is bij de aanname dat als er meer mensen zoeken naar een baan er dan ook automatisch meer banen worden geschapen. Dat is natuurlijk niet zo. En het kan ook niet worden afgeleid uit hun MICSIM model. Dat model zegt alleen maar iets over de invloed van financiële prikkels op de arbeidsparticipatie. Dus de toe- of afname van het aantal werkzoekenden. Over het ontstaan of verdwijnen van banen kan het model geen voorspellingen doen.

Maar dat is voor het CPB geen beletsel om met grote stelligheid te beweren dat het voorstel van SGP cs 42.000 banen kost. De werkelijkheid is, dat op basis van het model van het CPB alleen gezegd kan worden dat de werkloosheid afneemt. Hetgeen zou kunnen betekenen dat er kansen ontstaan voor 42.000 asielzoekers. Het is maar een idee.